Nawozami naturalnymi są: obornik, pomiot ptasi, gnojowica i gnojówka.
Nawozy naturalne są to nawozy pochodzące od zwierząt gospodarskich: obornik, gnojówka, gnojowica, pomiot ptasi, przeznaczone do rolniczego wykorzystania, w tym również w formie przetworzonej:
a) nawóz naturalny płynny:
− gnojowica – mieszanina kału i moczu zwierząt z domieszką wody,
− gnojówka – odciek z obornika (przefermentowany mocz zwierząt),
b) nawóz naturalny stały:
− obornik – mieszanina kału i moczu zwierząt wraz ze ściółką, w szczególności słomą, trocinami lub korą,
− pomiot ptasi – odchody drobiu z bezściółkowego systemu utrzymywania zwierząt gospodarskich.
Korzystne oddziaływanie tych nawozów na glebę oraz rośliny jest powszechnie znane i potwierdzone wieloletnimi badaniami naukowymi. Zawierają one całą gamę makro- i mikroelementów niezbędnych w żywieniu roślin, a zatem ich stosowanie pozwala istotnie ograniczyć zużycie nawozów mineralnych. Obornik jest ponadto bogatym źródłem materii organicznej. Stosowanie nawozów naturalnych wzmaga aktywność mikrobiologiczną gleby i w sposób wszechstronny wpływa na jej żyzność.
Jednakże prowadzenie racjonalnej gospodarki nawozami naturalnymi nie jest łatwe z uwagi na ryzyko strat azotu. Najbardziej newralgicznym momentem jest aplikacja nawozów, kiedy to może dochodzić do dużych strat azotu w formie amoniaku. Dlatego zabieg ten musi być przeprowadzony bardzo sprawnie i nawozy muszą być szybko przykryte glebą, aby zminimalizować straty tego cennego składnika. W przypadku obornika trudność polega na tym, że dominują w nim organiczne związki azotu, które muszą być przekształcone w formy mineralne aby były dostępne dla roślin. Mineralizacja związków organicznych jest procesem długotrwałym dlatego najlepiej azot z obornika wykorzystują rośliny o długim okresie wegetacji, o czym należy pamiętać przy sporządzaniu planu nawożenia.
Stosowanie i przechowywanie nawozów naturalnych reguluje rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie w sprawie przyjęcia programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczaniu z dnia 7 lutego 2023 r. (Dz. U. z 2023 r. poz. 244) link do rozporządzenia
Natomiast sposoby ograniczania strat amoniaku w trakcie przechowywania i stosowania nawozów naturalnych zamieszczono w „Kodeksie dobrej praktyki rolniczej w zakresie ograniczania emisji amoniaku”- link do kodeksu