Departament Hodowli i Ochrony Roślin (DHR) MRiRW informuje, że zgodnie z art. 103 ust 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne1, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej oraz po uzyskaniu opinii ministra właściwego do spraw rybołówstwa opracowuje „Zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej do dobrowolnego stosowania (ZZDPR)”.

W związku z potrzebą aktualizacji niektórych zapisów opublikowanego w 2019 r. zbioru zaleceń dobrej praktyki rolniczej mającego na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych, uwzględniającą aktualny stan prawny oraz obecne rozwiązania w zakresie zarządzania gospodarstwem, DHR MRiRW przygotował projekt aktualizacji ZZDPR, który został pozytywnie zaopiniowany przez ministra właściwego do spraw rybołówstwa oraz uzgodniony z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej.
Zgodnie z art. 103 ust 3 ustawy – Prawo wodne¹, ZZDPR po uzyskaniu opinii ministra właściwego do spraw rybołówstwa oraz akceptacji ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej został zamieszczony na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakładce: Co robimy/Produkcja roślinna /Nawozy i nawożenie/Zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej mający na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych.

Aktualny „Zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej mającej na celu ochronę wód przed
zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” można znaleźć na
stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod adresem:
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/zbior-zalecen-dobrej-praktyki-rolniczej-do-
dobrowolnego-stosowania

Spis treści
1. Racjonalne i bezpieczne nawożenie azotem ……………………………………………………………… 12
1.1. Obieg azotu w ekosystemie………………………………………………………………………………. 12
1.2. Rolnicze wykorzystanie nawozów …………………………………………………………………….. 13
1.2.1. Zasady stosowania organicznych środków nawozowych …………………………………… 15
1.2.2. Stosowanie nawozów azotowych mineralnych…………………………………………………. 15
1.3. Plan nawożenia azotem …………………………………………………………………………………… 17
1.3.1. Stosowanie nawozów zawierających w składzie azot na gruntach ornych……………. 24
1.3.1.1. Maksymalne dawki azotu…………………………………………………………………….. 26
1.3.1.2. Podział dawek nawozów azotowych……………………………………………………… 29
1.3.1.3. Zastosowanie bionawozów na gruntach ornych………………………………………. 31
1.3.2. Stosowanie nawozów na trwałych użytkach zielonych ……………………………………… 33
1.3.2.1. Stosowanie mineralnych nawozów azotowych na łąkach…………………………. 33
1.3.2.2. Stosowanie mineralnych nawozów azotowych na pastwiskach ………………… 35
1.3.2.3. Stosowanie organicznych środków nawozowych na użytkach zielonych …… 36
1.3.2.4. Dodatkowe zalecenia ograniczające straty azotu …………………………………….. 38
1.3.2.5. Zastosowanie bionawozów na trwałych użytkach zielonych…………………….. 40
1.3.3. Stosowanie nawozów i zabiegi w uprawach ogrodniczych i sadowniczych………….. 41
1.3.3.1. Stosowanie nawozów ………………………………………………………………………….. 41
1.3.3.2. Zastosowanie bionawozów w uprawach ogrodniczych i sadowniczych……… 45
1.3.3.3. Technologie dozowania wody i nawozów rozpuszczonych w wodzie ……….. 45
1.4. INTER-NAW narzędzie do planowania nawożenia azotem………………………………….. 45
2. Okresy, kiedy rolnicze wykorzystanie nawozów jest niewłaściwe……………………………….. 48
3. Rolnicze wykorzystanie nawozów na gruntach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych
wodą lub przykrytych śniegiem ………………………………………………………………………………….. 53
4. Nawożenie na terenach nachylonych ……………………………………………………………………….. 53
5. Stosowanie nawozów w pobliżu cieków naturalnych, zbiorników wodnych, kanałów i rowów
……………………………………………………………………………………………………………………………….. 56
6. Regulacja odczynu gleby ……………………………………………………………………………………….. 57
6.1. Zakwaszające działanie nawozów mineralnych…………………………………………………… 57
6.2. Wapnowanie gleb gruntów ornych…………………………………………………………………….. 59
6.3. Wapnowanie gleb użytków zielonych………………………………………………………………… 63
6.4. Wapnowanie gleb w ogrodnictwie …………………………………………………………………….. 65
6.5. Wapnowanie gleb a wapnowanie roślin……………………………………………………………… 67
6.6. Wapnowanie stawów……………………………………………………………………………………….. 68
6.7. Podstawy ustalania dawek wapna i innych składników nawozowych – agrochemiczna
obsługa rolnictwa ………………………………………………………………………………………………….. 70
7. Maszyny i urządzenia do aplikacji nawozów naturalnych…………………………………………… 71
7.1. Maszyny i urządzenia do aplikacji płynnych nawozów naturalnych ………………………. 71
7.2. Maszyny i urządzenia do aplikacji stałych nawozów naturalnych………………………….. 73
8. Przechowywanie nawozów naturalnych …………………………………………………………………… 74
8.1. Przechowywanie nawozów naturalnych stałych ………………………………………………….. 78
8.1.1. Przykładowe rozwiązania konstrukcji żelbetowych…………………………………………… 78
8.1.2. Inne przykładowe rozwiązania do przechowywania nawozów naturalnych stałych . 80
8.2. Przechowywanie nawozów naturalnych płynnych oraz odcieków roślinnych …………. 84
8.2.1. Przykładowe rozwiązania konstrukcji betonowych …………………………………………… 85
8.2.2. Inne przykładowe rozwiązania przechowywania nawozów naturalnych płynnych… 86
8.3. Czasowe przechowywanie obornika bezpośrednio na gruncie rolnym …………………… 87
8.4. Przetwarzanie nawozów naturalnych …………………………………………………………………. 89
9. Zasady przechowywania kiszonek …………………………………………………………………………… 91
9.1. Przechowywanie kiszonek w silosach………………………………………………………………… 92
9.1.1. Wymagania dotyczące silosów przejazdowych na kiszonkę ………………………………. 93
9.1.2. Zalecenia technologiczne do wykonania silosu na kiszonkę ………………………………. 93
9.1.3. Przechowywanie kiszonek w belach ……………………………………………………………….. 97
10. Inne przykładowe działania ograniczające zanieczyszczenie wód azotanami………………. 98
10.1. Nawożenie precyzyjne – Rolnictwo 3.0……………………………………………………………. 98
10.2. Rolnictwo inteligentne – Rolnictwo 4.0………………………………………………………….. 100
10.3. Stosowanie nawozów azotowych mineralnych otoczkowanych i nawozów z
inhibitorami ………………………………………………………………………………………………………… 100
10.4. Śródpolne oczka wodne i mokradła ……………………………………………………………….. 101
10.5. Strefy buforowe…………………………………………………………………………………………… 103
10.6. Zabiegi przeciwerozyjne ………………………………………………………………………………. 105
10.7. Przyorywanie słomy…………………………………………………………………………………….. 106
10.8. Wysiew międzyplonów………………………………………………………………………………… 108
10.9. Zapobieganie przedostawaniu się zanieczyszczeń z budowli i instalacji……………… 108
10.10. Przekazywanie nadwyżki nawozów naturalnych……………………………………………. 109
11. Dodatkowe informacje ……………………………………………………………………………………….. 110

¹ ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2023 r. poz. 1478,1688, 1890, 1963, 2029)