Zapraszamy do lektury Poradnika wapnowania gleb gruntów ornych

Autorzy: dr Grażyna Hołubowicz-Kliza, dr Tamara Jadczyszyn, dr hab. Alicja Sułek

Wprowadzenie

Wiele uwagi poświęca się zagadnieniom żyzności i urodzajności gleb. W dużym stopniu te cechy zależą od składu chemicznego skały, z której powstała, odczynu, składu mechanicznego, który buduje jej strukturę oraz zdolności sorpcyjnych, czyli możliwości do zatrzymywania wody, pary wodnej, gazów, jonów metali, a także zasiedlania przez różnorodne organizmy glebowe oraz zawartości próchnicy, węglanu wapnia, węgla organicznego i głębokości profilu glebowego. Na kształtowanie gleby
największy wpływ mają warunki klimatyczne, do których należy: nasłonecznienie i intensywność opadów warunkujących temperaturę i jej wilgotność. Bardzo istotnym czynnikiem są także mikroorganizmy, które określają jej urodzajność i wpływają na uwalnianie związków mineralnych. Ich obecność jest bardzo ważna, nie tylko ze względów glebotwórczych, ale przede wszystkim ze względu na zachowanie ciągłości obiegu materii w przyrodzie i umożliwianie wzrostu roślinom. Jednak to rolnik kształtuje glebę głównie poprzez jej uprawę. Działanie to wpływa na zmiany w jej składzie mineralnym, kwasowość, zawartość próchnicy, przebieg procesów chemicznych i jej temperaturę, a także możliwość bytowania i zasiedlania przez organizmy żywe. Jednym z elementów wpływających na degradację gleby jest jej zakwaszenie.
Na zakwaszenie gleb w Polsce wpływają zarówno warunki naturalne, jak i działalność człowieka. Do podstawowych czynników zaliczany jest klimat oraz rodzaj skały macierzystej. Ponad 90% gleb w Polsce wytworzonych jest na kwaśnych skałach naniesionych przez lodowce. Z nich następuje intensywne wymywanie składników zasadowych, zwłaszcza w obszarach o większej rocznej sumie opadów. Dlatego najwięcej gleb zakwaszonych zlokalizowanych jest w rejonach górskich i nadmorskich.

Powstający na skutek oddychania organizmów glebowych CO2, w niskich temperaturach koncentruje się w glebie i wpływa na wzrost zakwaszenia. Sprzyjają mu także niektóre naturalne procesy przemian związków organicznych i związków azotu.
Natomiast jednym ze skutków rolniczej i przemysłowej działalności rolnika jest wzrost koncentracji w glebie kationów wodoru (H+), powodujących jej zakwaszenie.
W Polsce, pomimo olbrzymiego postępu biologicznego i technicznego, zakwaszenie gleb jest podstawową przyczyną stagnacji produkcji rolnej.
Dyskusję na temat skutków zaniedbania regulacji odczynu gleb w naszym kraju należy rozpocząć od wyznaczenia średniej wielkości zapotrzebowania gleb użytkowanych rolniczo na wapno. W tej analizie istotnymi składowymi są ilość składnika wymytego w cyklu rocznym z gleby oraz wyniesionego z plonem z pola. Pierwsza wartość jest bardzo zmienna i waha się w zakresie 150-250 kg CaO na ha. Przyczyną tej zmienności jest zarówno kategoria gleby, jak i ilość opadów. Ilość wymytego składnika jest tym większa, im większe są opady, a gleba bogatsza w kationy zasadowe, w tym w wapń i magnez. Druga składowa wiąże się ze strukturą uprawianych roślin w zmianowaniu i kierunkiem zagospodarowania plonu.

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE
PRZYCZYNY ZAKWASZENIA GLEB W POLSCE
STAN ZAKWASZENIA GLEB W POLSCE
KWASOWOŚĆ GLEBY
POTRZEBY WAPNOWANIA GLEB W POLSCE
ZUŻYCIE NAWOZÓW WAPNIOWYCH
ZAPOTRZEBOWANIE NA WAPNO W KRAJU
WPŁYW WAPNOWANIA NA ŚRODOWISKO GLEBOWE
WPŁYW WAPNOWANIA NA KWASOWOŚĆ GLEBY
WPŁYW WAPNOWANIA NA PRZYSWAJALNOŚĆ SKŁADNIKÓW
POKARMOWYCH
WPŁYW WAPNOWANIA NA POBIERANIE AZOTU
WPŁYW WAPNOWANIA NA POBIERANIE FOSFORU
WPŁYW WAPNOWANIA NA POBIERANIE POTASU
WPŁYW WAPNOWANIA NA POBIERANIE MAGNEZU
WPŁYW WAPNOWANIA NA POBIERANIE MIKROELEMENTÓW
WPŁYW WAPNOWANIA NA TOKSYCZNOŚĆ METALI CIĘŻKICH
WPŁYW WAPNOWANIA NA MIKROORGANIZMY GLEBOWE
WPŁYW WAPNOWANIA NA FIZYCZNE WŁAŚCIWOŚCI GLEBY
WPŁYW WAPNOWANIA NA CHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI GLEBY
WPŁYW NAWOZÓW MINERALNYCH NA ZAKWASZENIE GLEBY
WPŁYW WAPNOWANIA NA ZAPOTRZEBOWANIE NAWOZÓW
EFEKTYWNOŚĆ WAPNOWANIA
SYMPTOMY WSKAZUJĄCE NA ZAKWASZENIA GLEB
ROŚLINNOŚĆ JAKO WSKAŹNIK KWASOWOŚCI
STAN ROŚLIN UPRAWNYCH JAKO WSKAŹNIK KWASOWOŚCI
INNE CZYNNIKI ŚWIADCZĄCE O KWASOWOŚCI
WAPNOWANIE GLEB GRUNTÓW ORNYCH
DAWKI WAPNA NA GRUNTY ORNE WEDŁUG NOWEGO
SYSTEMU ZALECEŃ
AGROTECHNIKA WAPNOWANIA
STOSOWANIE NAWOZÓW WAPNIOWYCH
MIEJSCE WAPNOWANIA W ZMIANOWANIU
MIEJSCE WAPNOWANIA W SYSTEMIE ZABIEGÓW
AGROTECHNICZNYCH
TECHNIKA WAPNOWANIA
KOSZT WAPNOWANIA
WAPNOWANIE GLEBY A POTRZEBA NAWOŻENIA MAGNEZEM
ZAWARTOŚĆ MAGNEZU W GLEBIE
TYPY WAPNA NAWOZOWEGO
LITERATURA

Pobierz publikację w formacie PDF 

Publikacja została przygotowana i sfinansowana ze środków dotacji celowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na 2021