Rolnictwo jest jedną z gałęzi gospodarki, która istotnie oddziałuje na środowisko przyrodnicze. Azot i fosfor, określane jako pierwiastki biogeniczne, odgrywają szczególna rolę zarówno w produkcji roślinnej i zwierzęcej, stąd intensyfikacja produkcji na obszarach wiejskich może stanowić zagrożenie rozpraszania tych składników do środowiska oraz pogarszania stanu zasobów wodnych.

Jednym z najskuteczniejszych sposobów ochrony wód, w tym środowiska morskiego, jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń. Można to osiągnąć poprzez rozwiązania instytucjonalne oraz instrumenty ekonomiczne i prawne.

Z dniem akcesji Polski do Unii Europejskiej zakończono formalno-prawne wdrażanie Dyrektywy Rady 91/676 EWG w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych, zwanej Dyrektywą Azotanową. Wprowadzenie Dyrektywy wynikało m.in. ze wzrostu zużycia mineralnych nawozów azotowych oraz nawozów naturalnych. Uznano, że nadmierne zużycie nawozów sprzyja wzrostowi koncentracji azotanów w wodach przeznaczonych do celów konsumpcyjnych, co wskazuje na konieczność ochrony zdrowia ludzi oraz ekosystemów wodnych poprzez właściwe składowanie nawozów oraz ich racjonalne wykorzystanie.

Dyrektywa Azotanowa została przetransportowana do polskiego prawa poprzez następujące akty prawne:

• ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. 2017 poz. 1566 z późn. zm.)
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu (Dz. U. 2023, poz. 244)
• ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. – o nawozach i nawożeniu (Dz.U. 2007, Nr 147, poz. 1033 z późn. zm.)
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu (Dz.U. 2008, Nr 119, poz. 765)
• ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. – o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21 z późn. zm.)
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 grudnia 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz.U. 2015, poz. 257)
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz.U. 2019, poz. 1826)

Niektóre  wymienione wyżej akty prawne są nieaktualne, odnośniki do obowiązujących przepisów można znaleźć w zakładce  “regulacje prawne“.

Polska  jest stroną Konwencji Helsińskiej o ochronie środowiska Morza Bałtyckiego z   9 kwietnia  1992 r., do której przystąpiły wszystkie kraje nadbałtyckie. Organem wykonawczym Konwencji jest Komisja Helsińska (HELCOM), którą tworzą odpowiednie grupy robocze. Ich zadaniem jest opracowanie odpowiednich działań zmierzających do ograniczenia emisji zanieczyszczeń oraz poprawy jakości ekosystemu Bałtyku.

Najważniejszym aktem prawnym,  związanym z realizacją postanowień Konwencji Helsińskiej jest ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, która reguluje problemy gospodarki wodnej, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, również w aspekcie kształtowania oraz ochrony jej zasobów.

Kodeks dobrej praktyki rolniczej w zakresie ograniczania emisji amoniaku (2019)
Priorytetowe środki zaradcze w zakresie ograniczania strat azotu i fosforu z rolnictwa w aspekcie ochrony jakości wody – pdf
Samoocena gospodarstw w zakresie zarządzania składnikami nawozowymi i oceny warunków środowiskowych – pdf

DOBRE PRAKTYKI W ZAKRESIE OGRANICZANIA EMISJI AMONIAKU Z NAWOZÓW – pdf (2009)